De WaterBank ontwikkelt samen met de Provincie Noord-Brabant de eerste versie van een vernieuwend hulpmiddel voor circulair watergebruik in Nederland: De WaterAtlas. Deze interactieve kaart brengt in beeld waar restwaterstromen in Nederland beschikbaar zijn en waar de behoefte het grootst is. Denk aan reststromen zoals regenwater, koelwater uit de industrie of ander gebruikt water dat nu vaak ongebruikt wegvloeit. Door vraag en aanbod slim te koppelen, helpt de kaart om het gebruik van kostbaar drinkwater en grondwater terug te dringen.

De WaterAtlas geeft inzicht in beschikbare restwaterstromen én in de locaties waar water hard nodig is, zoals in de landbouw, industrie, recreatie of bij nieuwbouw. Daarbij wordt ook aangegeven om welk type water het gaat en welke toepassingen daarbij passen. Zo ontstaat een totaalbeeld dat verder gaat dan een statisch overzicht: het is een tool om beleid, samenwerking en concrete wateruitwisseling aan te jagen.

Het in kaart brengen van restwaterpotentieel is een flinke opgave vanwege de complexiteit van het systeem en de versnippering van waterbeheer en data in Nederland. In onze aanpak om de WaterAtlas te realiseren ligt de nadruk op twee belangrijke aspecten. Enerzijds het verzamelen van technische GIS-data over potentiële restwaterstromen, zoals verhard oppervlak, lozingen, hemelwater en bodemkaarten voor infiltratiemogelijkheden. Anderzijds de samenwerking met verschillende partijen die nodig is om alle relevante data te verkrijgen. Voor de realisatie van de uiteindelijke interactieve kaart zullen we samenwerken met een gespecialiseerde externe partij.

De WaterBank werkt aan deze kaart met een team van R&D-specialisten. De eerste versie – gericht op Noord-Brabant – moet in 2026 live gaan. Daarna wordt gewerkt aan een landelijke uitrol.

In Nederland is het waterbeheer versnipperd. Provincies, waterschappen, gemeenten, drinkwaterbedrijven en private partijen beheren allemaal een stukje van de puzzel. Voor de WaterAtlas is samenwerking dan ook cruciaal. De WaterBank en Provincie Noord-Brabant zetten hierin nu de eerste stappen. Brabant is koploper in circulaire initiatieven, met betrokken partijen als Natuurmonumenten, Brabant Water, Evides, de Vereniging van Waterbedrijven en Brabants Landschap.

Door samen te werken en data te delen – bijvoorbeeld over regenval, bodemtype, verhard oppervlak en watergebruik – ontstaat een dynamisch en bruikbaar beeld van kansen voor circulair watergebruik.

De WaterAtlas is niet volledig nieuw: in België is eerder al een vergelijkbaar systeem gelanceerd door VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek). De resultaten daar spreken boekdelen:

• Vraag en aanbod slim koppelen: bedrijven en boeren werken samen aan lokaal waterhergebruik.
• Beleidsinstrument: de kaart ondersteunt de Blue Deal van de Vlaamse overheid in de strijd tegen droogte.
• Concrete praktijkvoorbeelden: zo gebruikt de industrie in de groenten- en fruitstreek gezuiverd afvalwater voor irrigatie.
• Ondersteuning van circulaire projecten: de kaart helpt bij het vinden en realiseren van hergebruikprojecten, waarmee de druk op grond- en oppervlaktewater afneemt.

De kracht van De WaterAtlas zit in de toepasbaarheid. Een voorbeeld: een agrariër in een droog gebied ziet op de kaart dat een nabijgelegen fabriek koelwater loost. Dankzij het WaterBank-platform komen ze met elkaar in contact. De fabriek levert water, de boer hoeft geen grondwater op te pompen. Win-win. Of neem een bedrijventerrein dat regenwater wil opvangen: met de kaart wordt snel duidelijk waar dat kan en welke infrastructuur nodig is.

Zo maakt De WaterAtlas circulair watergebruik niet alleen zichtbaar, maar ook haalbaar en opschaalbaar.

De kaart voor Noord-Brabant is slechts het begin. Het uiteindelijke doel is een landelijke WaterAtlas die beleidsmakers, bedrijven en maatschappelijke organisaties helpt om keuzes te maken op basis van data. Met als inzet: minder verspilling, meer samenwerking en een veerkrachtiger watersysteem voor de toekomst. Want als elke druppel telt, is inzicht de eerste stap naar verandering.

Wil je meer weten over de ontwikkeling van de WaterAtlas of zie je aanknopingspunten om mee te bouwen aan de WaterAtlas? Neem contact op met Marthe Gunnink, Research en Development specialist van De WaterBank.